BOSBRANDEN - VULKAANUITBARSTINGEN
Wat is een vulkaan
Een vulkaan is een opening in het oppervlak van een planeet waar gesmolten gesteente (magma), gas en brokstukken van vast gesteente (tefra) door naar buiten komen. Rond zulke openingen wordt vaak een berg gevormd en men sprak vroeger dan ook wel van een vuurspuwende berg. De momenten waarop materiaal door een vulkaan wordt uitgestoten wordenuitbarstingen of erupties genoemd.
Er zijn 3 soorten vulkanen.
- Kegelvulkaan (bv. Mount St.-Helens, VS)
- Schildvulkaan (bv. Etna, Sicilië)
- Stratovulkaan (bv. Fuji, Japan)
Er zijn 3 soorten vulkanen.
- Kegelvulkaan (bv. Mount St.-Helens, VS)
- Schildvulkaan (bv. Etna, Sicilië)
- Stratovulkaan (bv. Fuji, Japan)
Oorzaak van een vulkaan
Op Aarde worden vulkanen vooral aangetroffen in gebieden waar tektonische platen aan elkaar grenzen, dus de plaatsen waar ook aardbevingen voorkomen. Een uitzondering hierop vormen hotspots. Dit zijn gebieden waar heet materiaal uit de mantel door de aardkorst heen naar boven komt. Ook op andere steenachtige planeten en manen binnen ons zonnestelsel komen vulkanen voor. Zo zijn op de planeten Venus en Mars en de manen Io (Jupiter) en Triton (Neptunus) vele vulkanen waargenomen. Van de laatste twee wordt vermoed dat ze vloeibare stikstof of methaan uitstoten; het vulkanisme waarbij dit optreedt wordt cryovulkanisme genoemd.
Gevolgen van een vulkaan
De meesten vulkaanuitbarstingen vinden plaats in dunbevolkt of onbevolkt gebied. Wanneer een vulkaanuitbarsting wel in dichtbevolkt gebied plaatsvindt, kan een vulkaanuitbarsting toch een groot aantal menselijke slachtoffers veroorzaken.
Een vulkaanuitbarsting kan ook een Pyroclastische stroom met zich teweeg brengen.
Een pyroclastische stroom of gloedwolk is één van de meest verwoestende effecten van een vulkaanuitbarsting. Pyroclastische stromen bestaan uit vaste of halfvloeibare lava, gas, rotsen en as. Ze kunnen snelheden tot 150 km/u bereiken, en hebben temperaturen die liggen tussen 100 en 800°C.
Pyroclastische stromen ontstaan bij vulkaanuitbarstingen, meestal van het pliniaans-type. Er onstaat dan een enorme zuil van as en gassen boven de krater, die tot wel 45 km hoogte de atmosfeer in geblazen kan worden. Wanneer zo'n eruptiezuil in elkaar stort, ontstaat een dodelijke aslawine van heet gas en pyroclastica, die met hoge snelheid van de helling afraast. In zo'n pyroclastische stroom worden de bestanddelen door de zwaartekracht op grootte gescheiden, waarbij de zwaarste bestanddelen zich onderop verzamelen. De vulkanische as en andere fijne deeltjes zijn lichter en geven de pyroclastische stroom zijn herkenbare aanblik.
Soms ontstaat een pyroclastische stroom wanneer er een explosie plaatsvindt onder de helling van een vulkaan.
Ze kunnen ook een tsunami veroorzaken als de vulkaan(berg) op een eiland in zee zinkt.
Een vulkaanuitbarsting kan ook een Pyroclastische stroom met zich teweeg brengen.
Een pyroclastische stroom of gloedwolk is één van de meest verwoestende effecten van een vulkaanuitbarsting. Pyroclastische stromen bestaan uit vaste of halfvloeibare lava, gas, rotsen en as. Ze kunnen snelheden tot 150 km/u bereiken, en hebben temperaturen die liggen tussen 100 en 800°C.
Pyroclastische stromen ontstaan bij vulkaanuitbarstingen, meestal van het pliniaans-type. Er onstaat dan een enorme zuil van as en gassen boven de krater, die tot wel 45 km hoogte de atmosfeer in geblazen kan worden. Wanneer zo'n eruptiezuil in elkaar stort, ontstaat een dodelijke aslawine van heet gas en pyroclastica, die met hoge snelheid van de helling afraast. In zo'n pyroclastische stroom worden de bestanddelen door de zwaartekracht op grootte gescheiden, waarbij de zwaarste bestanddelen zich onderop verzamelen. De vulkanische as en andere fijne deeltjes zijn lichter en geven de pyroclastische stroom zijn herkenbare aanblik.
Soms ontstaat een pyroclastische stroom wanneer er een explosie plaatsvindt onder de helling van een vulkaan.
Ze kunnen ook een tsunami veroorzaken als de vulkaan(berg) op een eiland in zee zinkt.
Wat is een bosbrand
Men spreekt van een natuurbrand wanneer een stuk natuur, zoals (een gedeelte van) een bos, heide, duinen, woestijn of veengebied in brand staat. Bosbrand is de bekendste vorm van natuurbrand omdat het de heftigste en meest zichtbare vorm is.
Oorzaak van een bosbrand
Voor een natuurbrand ontstaat moet zijn voldaan aan drie voorwaarden: een voldoende hoge temperatuur, zuurstof en brandstof. De aanwezigheid van water remt de temperatuurstijging door verdamping van het aanwezige water en bemoeilijkt het verbrandingsproces.
Een bosbrand kan ontstaan als er lokaal een hoge temperatuur ontstaat; voldoende om een brandhaard te krijgen. Dit kan wanneer:
Om de risico's in te schatten wordt in verschillende landen een natuurbrandindex toegepast. Deze index calculeert het risico op grond van een aantal gegevens.
Een bosbrand kan ontstaan als er lokaal een hoge temperatuur ontstaat; voldoende om een brandhaard te krijgen. Dit kan wanneer:
- moedwillig een vuur wordt gemaakt (brandstichting).
- Onvoorzichtig met vuur wordt omgegaan (barbecue of sigaret)
- blikseminslag plaatsvindt
- door de wind takken herhaald tegen elkaar wrijven waarbij wrijvingswarmte ontstaat.
- door lenswerking (in bijvoorbeeld een weggegooide glazen fles) een concentratie van zonlicht ontstaat.
- vonkenregens van wrijvingscontact tussen treinwielen en spoorrails de bermbegroeiing kan ontsteken.
Om de risico's in te schatten wordt in verschillende landen een natuurbrandindex toegepast. Deze index calculeert het risico op grond van een aantal gegevens.
Gevolgen van een bosbrand
Elk jaar breken er in Europa zo'n 45.000 bosbranden uit. Tussen 1989 en 1993 is alleen al in het Europese Middellandse-Zeegebied 2,6 miljoen hectare bos door brand vernietigd. Dit komt erop neer dat elke vijf jaar een gebied met de omvang van België van de kaart verdwijnt.......
Deze branden veroorzaken grote schade in menselijk opzicht (verlies van mensenlevens) en voor het milieu (aantasting van de flora en fauna). Ook de economisch gevolgen zijn niet gering: vernietiging van woningen, schade aan de bosbouw, kosten van de brandbestrijding, enzovoort.
De meeste van deze branden worden door de mens veroorzaakt. Er zijn echter ook heel wat natuurlijke factoren, zoals droogte, windsnelheid of terreingesteldheid, die invloed hebben op de snelheid waarmee de branden zich uitbreiden en bepalend zijn voor de omvang van de aangerichte schade.
Deze branden veroorzaken grote schade in menselijk opzicht (verlies van mensenlevens) en voor het milieu (aantasting van de flora en fauna). Ook de economisch gevolgen zijn niet gering: vernietiging van woningen, schade aan de bosbouw, kosten van de brandbestrijding, enzovoort.
De meeste van deze branden worden door de mens veroorzaakt. Er zijn echter ook heel wat natuurlijke factoren, zoals droogte, windsnelheid of terreingesteldheid, die invloed hebben op de snelheid waarmee de branden zich uitbreiden en bepalend zijn voor de omvang van de aangerichte schade.
